Ocak 2013
Türkiye’nin dış politikası, Atatürk’ün “Yurt’ta sulh, cihan’da sulh” sözüne dayanarak, soğuk savaş kapsamında, Batı’ya verdiği desteği ve iki bloğun arasında tampon bölge rolünü üstlenmesiyle vurgulanmıştır. O dönemde Türkiye, iddialı bir dış politikadansa daha çok bölgesel bir denge kurma arayışındaydı. 1980’lerde liberal Turgut Özal’ın önderliğinde, Orta Asya ve Balkanlar’da başlatılan etkinlik politikası devam ettiği halde, 1990’lı yıllarda Avrupa Birliği’ne girme projesi Türk dış politikasının nakaratı haline gelmiştir.
Ancak AKP’nin 2002’de iktidar’a gelmesi yeni bir Türk dış politikası tanımlanmasında dönüm noktası olmuştur. Avrupa Birliği’ne üye olma tutkusu, Avrupa devlet başkanlarının Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne üyeliğini sürekli reddetmeleriyle, yerini yavaş yavaş bir bezginliğe bırakmıştır. Bu doğrultuda, dışişleri bakanı Ahmet Davutoğlu yönetiminde, “stratejik derinlik” diye adlandırılan yeni bir dış politika uygulaması başlatılmıştır. Söz konusu uygulama, “komşu ülkeler ile sıfır sorun” politikasını gözeterek Türkiye ile küçük ve orta güçlerin arasında mevcut diplomatik ilişkilerin gelişmesi ve Türk dış politikasında bir denge arayışını hedeflemektedir. Bu durumun diğer önemli bir boyutu da, dış politikanın tam teşekküllü parçası olarak kabul gören bireysel eylemlere değer verilmesidir. Zaten daha önce hiç bugünkü kadar Türk dış politikası sivil toplum eylemleri tarafından ne tartışma konusu olmuş ne de bazen bu eylemler tarafından başlatılmıştı. Örneğin, Mavi Marmara meselesinin temelindeki IHH örgütünün Türkiye’nin Ortadoğu’daki siyasi etkileşimine sahadaki etkili varlığıyla katkıda bulunmaktadır.
Artık Türk dış politikası yanlızca devlet kurumları tarafından üretilen, “yukarıdan inme” bir eylem olarak algılanmamalıdır. Bu politika, bundan böyle kurumsal oluşumlar, müslüman insani yardım örgütleri ve iş adamlarından oluşan birçok yüzle karşımıza çıkmakta olup kaynağını diplomatik ilişkiler ve bir o kadar da ticaret ve dinin çoğu zaman eş gittiği etkileşim ağlarından almaktadır. Bu bağlamda, 120’den fazla ülkede, bazen Türk diplomasisinin daha tam olarak ulaşmadığı yerlerde, Fethullah Gülen’in okul şebekesi, Türkiye temsilciliği konusunda öncü olarak kabul görmektedir.
Türkiye’nin dahil olduğu bölgesel dengesizlik ortamında dış politikasının geleceği merak konusu. Zor durumdaki Suriye, hala çözümsüz olan Kürt sorunu ve İsrail ile şiddetli gerilimi hesaba katılırsa Türkiye’nin iddialı ve yeni dış politikasının geleceği an itibariyle belirsiz görünüyor.
